SEDDK'NIN 2025/12 SAYILI GENELGESİ İLE ARAÇ PERTİ %50 Mİ %60 MI ?
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu 'nun (SEDDK) 2025/12 sayılı Genelgesine yönelik, özellikle Yargıtay kararlarıyla potansiyel çelişkileri ve tartışmalı yönlerini vurgulayan eleştirim aşağıda sunulmuştur:
SEDDK'nın 2025/12 Sayılı Genelgesi:
Yargı Kararlarıyla Çelişen Tanımlar ve Sigortalı Aleyhine Sonuçları olacak mıdır ?
Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından yayımlanan Motorlu Araç Sigortaları Kapsamında Tam Hasara Ya Da Ağır Hasara Uğramış Araçların Tespiti Hakkında Genelge (2025/12), motorlu araç sigortaları kapsamında tam veya ağır hasar tespitine ilişkin usul ve esasları belirlemeyi amaçlamaktadır. Ancak, Genelgede yer alan bazı düzenlemelerin, özellikle Yargıtayın yerleşik içtihatları ve sigorta hukuku prensipleri ile uyumu tartışmalı görünmektedir. Bu durum, sigortalılar açısından belirsizlik yaratma ve hak kayıplarına yol açma potansiyeli taşımaktadır.
Ekonomik pert nedir teknik pert ne olacak ? (Genelgenin 5. maddesi)
“Ağır hasarlı araçlara ilişkin uygulanacak usul ve esaslar Madde 5- (1) Onarım masraflarının (KDV dahil) zarar gören aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerinin %60''ını aştığının tespiti halinde araç ağır hasara uğramış sayılır.”
Aracın onarımının ekonomik olup olmadığı ihaleye çıkarılan aracın sovtaj değeri ile hesaplanmaktadır.
Değeri 1.000 TL olan araç için eksperin belirlediği onarım tutarı 350 TL olsun. Sigorta şirketi, ihaleye çıkararak 800 TL'ye alıcı bulabilmektedir. Sigortacı "sovtajcı aracına 800 TL verdi. Ben de 200 TL veriyorum." diyerek sigortalıyı/hak sahibini mağdur ederken 150 TL kazanmış oluyordu.
Hasar 500 TL olduğunda ise eksperine tedarik ettiği parçadan iskonto yaptırarak 350 TL ye indiriyordu. Bu yöntemlerde Sovtaj hesaplaması yaptığından değer kaybı da cebinde kalıyor bunu ödemiyordu.
Yukarıdaki örnek sigortacılıkta kullanılan teknik pert olup kötü niyetli hesaplama örneğidir.
Ağır Hasar Tanımındaki Oran Farklılığı: %60 mı, %50 mi?
Genelgenin en dikkat çekici ve eleştirilen yönlerinden biri, ağır hasar tanımında belirlediği orandır. Genelgeye göre, onarım masraflarının (KDV dahil) aracın rizikonun gerçekleştiği tarihteki rayiç değerinin %60'ını aşması durumu "ağır hasar" olarak kabul edilmektedir. Buna karşılık, Yargıtay'ın, özellikle 17. Hukuk Dairesi'nin (2016/3196 E. , 2016/6047 K.) kararında farklı bir yöntem benimsendiği görülmektedir. Örneğin, bir kararda piyasa rayici 45.000,00 TL olan bir araç için hasar miktarının 25.493,20 TL olması durumunda, Dairenin kendi uygulamasına göre hasar bedelinin araç rayicinin %50'sini aştığı ve bu nedenle aracın tamirinin ekonomik olmadığı açıkça belirtilmiştir. Yargıtay 4. Hukuk Dairesi'nin (2024/6750 E. , 2024/10136 K.) incelediği bir Sigorta Tahkim uyuşmazlığında da, Hakem Heyeti kararında araçta oluşan hasar miktarının araç rayicinin %50'sini aşması nedeniyle aracın tamirinin ekonomik olmadığı tespiti yapıldığı bilinmektedir. Bu yargıtayın yerleşik uygulamasıdır.
Bu farklılık önemlidir. Yargıtay'ın %50'lik uygulaması genellikle "ekonomik olmayan onarım" veya "pert total" durumu için bir ölçüt olarak kullanılırken, Genelge "ağır hasarı" daha yüksek bir oran olan %60'a bağlamıştır. Bu durum, onarım masrafları aracın rayiç değerinin %50'sini aşan, ancak %60'ını aşmayan araçlar için sigorta şirketleri ile sigortalılar arasında anlaşmazlıklara yol açacaktır.. Sigorta şirketleri, Genelgeye dayanarak aracı ağır hasarlı kabul etmeyip onarıma yönlendirebilirken, sigortalı Yargıtay içtihatlarına atıfla aracın tamirinin ekonomik olmadığını ve pert total (tam zayi) kabul edilmesi gerektiğini iddia edebilir. Bu, yargı kararlarıyla mevzuat arasında bir uyumsuzluk ve sigortalı aleyhine bir belirsizliğe yol açmaktadır.
Kasko Sigortası Genel Şartları'nın da genellikle tam hasarı, onarım masraflarının sigortalı taşıtın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşması ya da taşıtın onarım kabul etmez hale gelmesi olarak tanımladığı, belirli bir yüzde oranı belirtmediği göz önüne alındığında, Genelgenin belirlediği %60'lık oranın, yargı uygulamasındaki %50'lik ekonomik pert oranının üzerinde olması eleştirilere neden olacaktır.
ÖTV İstisnası ve Rayiç Değer Tespiti Tartışması
Genelgenin bir diğer tartışmalı maddesi, Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) istisnası ile alınan araçların rayiç değerinin tespitine ilişkindir. Genelgenin 8. maddesinin 4. fıkrası, Genelge kapsamındaki hesaplamalarda, ilgili vergi mevzuatı kapsamında özel tüketim vergisi istisnası uygulanan araçların rayiç değerinin söz konusu vergi istisnası dikkate alınmaksızın belirlenmesi gerektiğini hükme bağlamıştır. Yani, tam hasar veya ağır hasar oranlarının (%100 veya %60) hesaplanmasında aracın ÖTV dahil piyasa değeri esas alınacaktır.
Ancak, Yargıtay'ın, özellikle 4. Hukuk Dairesinin (2021/8634 E., 2022/8569 K.) emsal kararında, ÖTV muafiyetiyle alınan aracın tam zayi olması durumunda sigortalıya ödenecek tazminatın hesaplanması sırasında sigortalının aracın alımı sırasında ödemediği ÖTV bedelinin düşülmesi gerektiğini belirtmektedir.
Yargıtay'a göre, yasal imkandan yararlanarak ÖTV ödemeden edinilen aracın tam zayi olması halinde, ödenmeyen ÖTV bedelinin de tazminata dahil edilecek şekilde karar verilmesi isabetli değildir. Hatta, kaza sonucu hurdaya çıkarılan ÖTV istisnalı araç yerine, belirli şartlarda (beş yılda bir defa) yeni bir araç alımında da istisnanın yeniden kullanılabileceği yasal dayanağı mevcuttur.
Bu iki düzenleme arasındaki ilişki karmaşıktır. Genelge rayiç değerin ÖTV dahil belirlenmesini hasar oranı tespiti için öngörürken, Yargıtay ödenecek tazminattan ÖTV'nin düşülmesini kural olarak görmektedir. Her ne kadar Genelgenin hükmü doğrudan tazminatın nasıl hesaplanacağını düzenlemese de, rayiç değerin yüksek (ÖTV dahil) belirlenmesi, %60'lık ağır hasar eşiğine ulaşılmasını zorlaştırabilir ve sigorta şirketlerini onarıma daha fazla yönlendirebilir.
Bu durum, sigortalıların Yargıtayın tam zayi durumunda tazminat hesaplama prensibiyle çelişebilecek bir pozisyonda kalmalarına neden olabilir. Sigortalı, aracın tam zayi olduğunu düşünse bile, Genelgedeki yüksek oran nedeniyle onarım dayatmasıyla karşılaşabilir ve tam zayi kabul edildiğinde ise ödenmeyen ÖTV'nin düşülerek tazminat alacağını görebilir. Bu potansiyel etkileşim ve farklı prensiplerin mevcudiyeti, Genelgede ki ÖTV düzenlemesinin sigortalılar aleyhine yorumlanma riskini barındırdığını göstermektedir.
Sonuç ve Çözüm;
SEDDK'nın 2025/12 sayılı Genelgesi, motorlu araç sigortalarında hasar tespit süreçlerini düzenlemeyi amaçlasa da, ağır hasar tanımındaki %60'lık oranın Yargıtayın ekonomik olmayan onarım için kullandığı %50'lik oran üzerinde olması ve ÖTV istisnalı araçların rayiç değeriyle ilgili düzenlemesinin Yargıtayın tam zayi tazminatı hesaplama prensipleriyle çelişkileri, Genelgenin sigortalı aleyhine sonuçlar doğurabileceği ve yargı kararlarıyla uyum sorunları yaratabileceği endişelerini beraberinde getirmektedir. Bu tür farklılıklar, sigorta sektöründe hukuki güvenliği azaltmakta ve sigortalıların hak arama süreçlerinde ek zorluklar yaşamasına neden olmaktadır. Sigortalıların mağdur olmaması ve uygulamada yeknesaklığın sağlanması için, genelge hükümlerinin Yargıtayın yerleşik içtihatları ile uyumlu hale getirilmesi büyük önem taşımaktadır.
Genelgenin madde 5/1 de “onarım masraflarının kdv dahil “ bilgisi ile onarım hesaplamasında parça ve işçilik fiyatlarında gerçek zarar ilkesi olan iskontosuz ve kdv dahil rakamları baz alması ile rekabet kurulu kararı doğrultusunda parça tedariğini kaldırıcı cesur kararlar alsaydı bu genelgenin ortaya çıkmasına engel olacaktı.
Bu cesur adımın atılması için hiçbir engel bulunmamaktadır.
Genelge bu hali ile genel şart içinde yer almayıp hukuki dayanaktan yoksundur.
Devletin bağımsız mahkemeleri uyuşmazlıkların çözüm noktasıdır.
Bir aracın pert olması için; hasar parça ve işçilikte iskontosuz ve kdv dahil hesaplanır.
Pert olacak araçta hasar bedeli , kaza tarihindeki araç değerinin %50 sini geçmesi gerekir.
Son söz; ülke yarın da yeni bir güne doğacak.
Kazasız belasız iyi sürüşler dilerim.
